Η σοφία της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής

Εισαγωγή

Η Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική (Π.Κ.Ι.) είναι ένα αρχαίο θεραπευτικό σύστημα που ασχολείται ολιστικά με την υγεία του σώματος του νου και του πνεύματος, εναρμονίζοντας τον άνθρωπο με την φύση.

Οι βασικές αρχές της Π.Κ.Ι. προκύπτουν μέσα από την παρατήρηση της φύσης και των φυσικών φαινομένων και σχετίζουν τις εναλλαγές της φύσης με τις λειτουργίες των εσωτερικών οργάνων.   Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελεί τον μικρόκοσμο του Σύμπαντος (μακρόκοσμος).

Ιστορία

Λάο Τσε – Τάο (Tao, Dao)

Ένας βασικός εκπρόσωπος της κινέζικης φιλοσοφίας είναι ο Λάο Τσε  που σημαίνει «γέροντας διδάσκαλος».  Σύμφωνα με την κινέζικη παράδοση, έζησε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ., ενώ πολλοί ιστορικοί τοποθετούν τη ζωή του στον 4ο αιώνα π.Χ., την περίοδο δηλαδή των “εκατό σχολών σκέψης”. Στον Λάο Τσε αποδίδεται η συγγραφή του Ταοϊστικού έργου Τάο Τε Τσινγκ – το βιβλίο για το Τάο και τις αρετές του, κάτι που τον καθιέρωσε ως τον ιδρυτή του Ταοϊσμού.

Το Τάο είναι αόρατο, άμορφο, άφαντο, αλλά υφίσταται. Σύμφωνα με τον Λάο Τσε ο άνθρωπος δεν πρέπει να προβληματίζεται για την προέλευση του Τάο, αλλά απλώς να προσπαθεί να ενωθεί με το Τάο. Το Τάο είναι αθάνατο, αιώνιο, ασύλληπτο από τον ανθρώπινο νου. Το Τάο υπερβαίνει και περιβάλλει τα πάντα. Είναι ο νόμος των πραγμάτων και η παγκόσμια πηγή δημιουργίας. 

Ο Λάο Τσε υπογράμμισε τη σημασία της “πράξης χωρίς πράξη” (wu-wei). Το Τάο δεν κάνει τίποτα, κι όμως όλα γίνονται. Η μη Δράση εμφανίζεται ως δράση. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να στέκεται απαθής και να μην κάνει τίποτα, αλλά ότι πρέπει να αποφεύγει τις προσβλητικές ή επιθετικές πράξεις και να αφήνεται στην ροή του Τάο.

Μπορείς να κατεβάσεις

Τάο Τε Τσίνγκ στα Ελληνικά

Tao Te Ching στα Αγγλικά

Κίτρινος Αυτοκράτορας

Ο Κίτρινος αυτοκράτορας ή Χουάνγκ Ντι (Huángdì) είναι ένας από τους θρυλικούς ήρωες του κινεζικού πολιτισμού. Θεωρείται ότι έγραψε το παλαιότερο γνωστό αρχαίο βιβλίο Χουανγκ Ντι Νει Τζινγκ (Huángdi Nèijîng), που έθεσε τις βάσεις της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής και την συστηματοποίησε. 

Αποτελείται από δύο μέρη με 81 κεφάλαια το καθένα σε μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων.

Το πρώτο μέρος (Suwen) γνωστό ως «καθαρές ερωτήσεις» καλύπτει τη θεωρία της ΠΚΙ, καθώς και μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας. Το δεύτερο μέρος (Lingshu), ο «πνευματικός άξονας», ασχολείται με τον βελονισμό.

Το βιβλίο χρονολογείται από κάποιους το 2.600 π.Χ., ενώ για άλλους ο Χουανγκ Ντι θεωρείται μυθικό πρόσωπο και το βιβλίο χρονολογείται αργότερα στο 300 π.Χ. ως συλλογή από διαφορετικούς συγγραφείς.

 4 Αξίες της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής

1. Ολιστική προσέγγιση του Σώματος. Ο άνθρωπος αποτελείται από το σώμα, το νου, τα συναισθήματα και το πνεύμα και όλα είναι μεταξύ τους αλληλένδετα. Τα συνδέει το Qi, η ζωτική ενέργεια.

2. Απόλυτη σύνδεση με την Φύση. Ο άνθρωπος είναι εναρμονισμένος με την φύση για να είναι υγιής. Η παρατήρηση της φύσης και οι εναλλαγές της καθώς και η προσαρμογή σε αυτές είναι βασική θεραπευτική αρχή για την ΠΚΙ

3. Ικανότητα αυτοΐασης. Όλοι οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να ενεργοποιούν μηχανισμούς αυτοΐασης του Σώματος ως όλον. Μερικές φορές όταν βγαίνουμε εκτός ισορροπίας χρειάζονται τεχνικές και υποστήριξη για να επανακτήσουμε την ικανότητά μας.

4. Πρόληψη ως η καλύτερη θεραπεία. Η σύνδεση με το σώμα μας είναι προϋπόθεση για να ακούμε τα μηνύματα που μας δίνει και να διαχειριστούμε την ανισορροπία. Η ΠΚΙ μας δίνει τη γνώση αυτή μέσα από διαγνωστικά εργαλεία.

Όλες οι θεραπευτικές τέχνες της ΠΚΙ έχουν ως στόχο την ομαλή ροή του Qi σε όλα τα επίπεδα του Σώματος, την παρατήρηση και την εναρμόνιση με την Φύση, την αφύπνιση της αυτοθεραπευτικής ιδιότητας του ανθρώπου και τη σύνδεση με το Σώμα με στόχο καταρχάς την πρόληψη και την διατήρηση της υγείας.

Οι θεραπευτικές τέχνες της ΠΚΙ είναι

• Διατροφή
• Βότανα 
• Ασκήσεις, όπως Tai chi, Qi gong
• Βελονισμός
• Εργασία στο σώμα – Tuina, Shiatsu
• Βεντούζες
• Gua sha
• Μόξα
• Τεχνικές αναπνοής, Διαλογισμός
• Ήχος οργάνων, όπως singing balls
• Αστρολογία
• Φενγκ Σουι. Άνεμος και νερό. Συνδέονται με την καλή υγεία, την τύχη και την ευημερία.
• Τρόπος ζωής, Ξεκούραση, Ύπνος

Βασικές Αρχές της ΠΚΙ

Οι 3 Θησαυροί

Στην Π.Κ.Ι. ονομάζονται “3 Θησαυροί”, οι πιο πολύτιμες ουσίες του οργανισμού : Qi, Jing και Shen. Ουσιαστικά είναι 3 διαφορετικές εκφράσεις του ίδιου πράγματος.

• Το Jing – Πεμπτουσία είναι το πιο yin, το πιο υλικό, εδράζει στα Νεφρά και εκπροσωπεί τη Γη.
• Το Qi έχει πιο ραφιναρισμένη ποιότητα, εδράζει στους Σπλήνα και Στομάχι και εκπροσωπεί τον Άνθρωπο.
• Το Shen είναι το πιο yang, άυλο, εδράζει στην Καρδιά και εκπροσωπεί τον Ουρανό.

Διάβασε περισσότερα για τους 3 Θησαυρούς

Τσι (Qi)

Στην ταοϊστική και κινέζικη φιλοσοφία “Qi” σημαίνει ζωτική δύναμη. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποίησε τον όρο ζωτική ενέργεια, παρόμοιες έννοιες υπάρχουν σε διάφορους πολιτισμούς, όπως στην ινδουιστική φιλοσοφία “prana” (σανσκριτική λέξη που σημαίνει αναπνοή, ζωτική δύναμη), το λατινικό “anima” (πνεύμα, ψυχή, αναπνοή, ζωτική δύναμη), το ισλαμικό και σουφικό “ruh” (το ιερό πνεύμα ή πνεύμα αγιότητας), το ιαπωνικό “Ki” (ζωτική ενέργεια), το πολυνησιακό “mana” (η δύναμη της ζωής).

Το ιδεόγραμμα Qi στα κινέζικα σημαίνει ατμός και άβραστο ρύζι, δηλαδή το Qi είναι ταυτόχρονα αιθέριο και υλικό. Γι’ αυτό και ο όρος ενέργεια που αποδίδεται στο Qi κατά τη γνώμη μου δεν είναι επαρκής.

Το επαρκές και ομαλής ροής Qi σημαίνει ζωτικότητα, υγεία και η ικανότητα του σώματος να λειτουργεί φυσιολογικά σε όλα τα επίπεδα. Η ανισορροπία του Qi δημιουργεί μπλοκαρίσματα, ενοχλήσεις και ενθαρρύνει την ανάπτυξη της ασθένειας.

Διάβασε περισσότερα για το Qi

Οι 5 Ζωτικές Ουσίες

Οι 5 Ζωτικές Ουσίες σύμφωνα με την Π.Κ.Ι. Είναι:

• οι 3 Θησαυροί
• το Αίμα 
• Σωματικά Υγρά

Αποτελούν τα βασικά συστατικά του οργανισμού και είναι σημαντικό να βρίσκονται σε επάρκεια και να κυκλοφορούν ομαλά χωρίς στασιμότητα.

Διάβασε περισσότερα για το Αίμα και τα Σωματικά Υγρά.

Υin – Yang

Τα πάντα γύρω μας ακόμα και εμείς οι ίδιοι βρισκόμαστε σε μια συνεχής ροή, εξέλιξη και εναλλαγή. Μέσα σ’ αυτή την εναλλαγή υπάρχουν αντίθετες αλλά και συμπληρωματικές ποιότητες ενέργειας. Στην ΠΚΙ αυτές τις δύο δυνάμεις με την ασταμάτητη ροή, εξέλιξη και εναλλαγή τις ονομάζουμε yin-yang. 

Tο σύμβολο του yin yang ονομάζεται Tai Chi. 

Με την θεωρία του yin-yang μπορούμε να εξηγήσουμε φυσικά φαινόμενα, ανθρώπινα χαρακτηριστικά, παθολογία..

Ενδεικτικά παραδείγματα:

Διάβασε περισσότερα για το Yin Yang.

Τα 5 στοιχεία

Τα 5 στοιχεία ή 5 φάσεις ή 5 κινήσεις. είναι η θεωρία της ΠΚΙ που έρχεται να συμπληρώσει τη θεωρία του yin-yang και να ταξινομήσει και ερμηνεύσει όλα τα φαινόμενα, τους ανθρώπους, την παθολογία, με βάση 5 ενεργειακές συμπεριφορές.

Τα 5 στοιχεία είναι τα:

• Νερό
• Ξύλο
• Φωτιά
• Γη
• Μέταλλο
  

Διάβασε περισσότερα για τα 5 στοιχεία και τα χαρακτηριστικά τους.

Διάβασε για τις 5 προσωπικότητες και μάθε σε ποια ανήκεις εσύ και οι δικοί σου. 

Εσωτερικά Όργανα Zang-Fu

Στην ΠΚΙ τα εσωτερικά όργανα είναι 12 και χωρίζονται σε Zang & Fu.

Τα Zang όργανα είναι συμπαγή και έχουν την ιδιότητα να παράγουν και να συσσωρεύουν ζωτικές ουσίες. Καθορίζουν τη λειτουργία όλων των οργάνων και των fu και ελέγχουν τις πνευματικές και συναισθηματικές δραστηριότητες του ατόμου. Έχουν χαρακτήρα yin.

Τα Zang όργανα είναι: Πνεύμονες, Σπλήνα, Καρδιά, Περικάρδιο, Νεφρά και Ήπαρ.

Τα Fu όργανα είναι κοίλα, κενά όργανα και έχουν την ιδιότητα να υποδέχονται, να επεξεργάζονται με την βοήθεια των Zangm να διακινούν, να αποβάλλουν την τροφή και το νερό. Παρουσιάζουν συχνά στάση ενέργειας Qi λόγω σχήματος και επηρεάζονται εύκολα από συναισθηματικό στρες, το οποίο επίσης προκαλεί διαταραχές στην φυσιολογική κίνηση του Qi. Επίσης διακινούν και αποβάλλουν την ενεργειακή υπερβολή των συγγενών zang οργάνων. Έχουν χαρακτήρα yang.

Τα Fu όργανα είναι: Παχύ Έντερο, Στομάχι, Λεπτό Έντερο, Τριπλός Θερμαστής, Ουροδόχος Κύστη και Χοληδόχος Κύστη.

Λειτουργίες των Οργάνων και ενδεικτική παθολογία

Διάβασε περισσότερα για τα εσωτερικά όργανα και την παθολογία τους.

Μεσημβρινοί

Οι Μεσημβρινοί αποτελούν τα κανάλια μέσα στα οποία ρέει το Qi, το Αίμα και τα Σωματικά Υγρά. 

Οι μεσημβρινοί βρίσκονται μέσα στον συνδετικό ιστό του σώματος, ανάμεσα από το δέρμα και τους μύες και δημιουργούν ένα δίκτυο σύνδεσης μεταξύ τους.

Οι Μεσημβρινοί συνδέονται με τα εσωτερικά όργανα και έτσι συνδέουν το εσωτερικό του σώματος με το εξωτερικό του.

Οι Πρωτεύοντες Μεσημβρινοί είναι 12 και κάθε ένας από αυτούς ξεκινά από συγκεκριμένο όργανο Zhang ή Fu, από το οποίο παίρνει και την ονομασία του (πχ Πρωτεύων Μεσημβρινός του Ήπατος). Κατά τη διαδρομή τους έρχονται σε επαφή με το δέρμα, όπου και βρίσκονται τα θεραπευτικά σημεία που χρησιμοποιούμε στον Βελονισμό και στο Shiatsu.

Η διαταραχή ενός Μεσημβρινού προκύπτει από:

Διάβασε περισσότερα για τους Μεσημβρινούς

Διάγνωση και Θεραπεία

Στην ΠΚΙ θεωρούμε ότι ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα, ψυχή και νου και η σωστή διάγνωση βασιζόταν στη σφαιρική εξέτασή του.

Η θεραπευτική προσέγγιση αφορά όχι μόνο φυσικές ιατρικές πρακτικές αλλά και συμβουλές για τη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής. Η σωστή διατροφή  και η πρόληψη είναι πολύ σημαντικά εργαλεία για τον θεραπευτή της ΠΚΙ.

Οι αρχαίοι Κινέζοι γιατροί, πληρώνονταν, όσο οι πελάτες τους ήταν υγιείς,. Όταν αρρώσταιναν, έπαυαν να παίρνουν χρήματα. Ήταν λοιπόν συμφέρον του γιατρού να φροντίζει προληπτικά την υγεία των πελατών του.

Διαγνωστικά Εργαλεία

Η διάγνωση στην ΠΚΙ επιτυγχάνεται σταδιακά, με υπομονή και εμπειρία. Χρησιμοποιούμε  τις 5 αισθήσεις μας και την Διαίσθησή μας.

1. Κοιτάω – παρατηρώ
2. Ακούω
3. Μυρίζω
4. Ρωτάω
5. Αισθάνομαι

για να προσδιορίσουμε τη φύση και την τοποθεσία της ασθένειας, όπως εσωτερική – εξωτερική, κρύο – ζέστη, υπερβολή – ανεπάρκεια, παθολογία στο Ήπαρ, στους Πνεύμονες, κ.α.

Τα βασικά διαγνωστικά εργαλεία της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής είναι:

Διάβασε περισσότερα για τη Διάγνωση.

Εκπαίδευση του Θεραπευτή της ΠΚΙ

Ο θεραπευτής της ΠΚΙ εκπαιδεύεται για τουλάχιστον 4 χρόνια σε διάφορα μαθήματα με πολλές εργασίες και πρακτική εξάσκηση, ώστε να κατανοήσει τις αρχές της ΠΚΙ, να απομνημονεύσει τις πορείες των Μεσημβρινών και τις δράσεις των σημείων, τις λειτουργίες των οργάνων, την παθολογία, τις μεθόδους διάγνωσης και τις τεχνικές θεραπείας.

Βασικά Μαθήματα

• Θεωρία της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής
• Διάγνωση ΠΚΙ
• Δυτική Ιατρική: Ανατομία και Παθολογία
• Βελονισμός: Μεσημβρινοί, σημεία, σύνδρομα, παθολογία
• Βότανα
• Διατροφή
• Τεχνικές μάλαξης
• Άλλες συμπληρωματικές τεχνικές: Βεντούζες, Μόξα, Gua Sha. κ.α.

Εάν ενδιαφέρεσαι για να εκπαιδευτείς στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική και στις τέχνες της, μπορείς να επισκεφθείς την σχολή που σπούδασα και διδάσκω Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής και Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (αφορά σε όλα τα άρθρα στο site μου για την ΠΚΙ)

1. Κλασικά Κείμενα του κίτρινου αυτοκράτορα 
2. Η Βασική Θεωρία της Παραδοσιακής Κινέζικη Ιατρικής. Αλέξανδρος Τηλικίδης
3. The Foundations of Chinese Medicine. Giovanni Maciocia
4. The Web that has no Weaver. Ted Kaptchuk